türkiye taşıt plaka kodu ne demek?

Türkiye taşıt plaka kodu, Türkiye'de taşıtlarda bulunan plaka kodlarıdır. Plakalarda coğrafi bilgi ile ilişkili bir numaralama sistemi kullanılmaktadır. Türkiye'de plakalar yetkili özel atölyeler tarafından yapılmaktadır.

Görünüm

Plaka dikdörtgen şeklindedir ve gövdesi alüminyumdan yapılmıştır. Sol tarafta Avrupa Birliği ülkelerinde olduğu gibi 4×10 cm'lik bir mavi şerit üzerinde beyaz harflerle ülke kodu "TR" yazmaktadır. Metin, genel olarak beyaz zemin üzerine siyah karakterlerde olup resmî araçlar ve diğer kullanımlar için farklı renkler kullanılabilmektedir. Motosiklet ve traktörler hariç diğer tüm araçlarda hem ön hem de arka taraflarda plaka bulunması zorunludur. Orta kısımda diğer ülkelerle uyum çerçevesinde Ç, Ş, İ, Ö, Ü ve Ğ dışındaki Türk alfabesindeki harfler kullanılır.

Mavi şerit, Türkiye'nin 1995 yılında Avrupa Gümrük Birliği'ne girmesinden sonra AB yasalarına uyum amacıyla eklendi.¹ Mavi şerit alanı bazı zamanlar siyasi nedenlerden dolayı araç sahipleri tarafından çoğunlukla Türk bayrağı şeklinde kırmızı şerit ile beyaz ayyıldız olarak değiştirilmektedir. Bu tür değişiklikler ilgili yönetmeliklerin gri alanındadır, çünkü şeritte hangi rengin kullanılacağını açıkça belirtilmemektedir.²

Plaka üzerinde harf veya rakamların üzerine vida gibi plakanın kameralar tarafından okunmasını engellemesi yasal olarak engellenmiştir, Araç muayenesinden geçip karayollarına çıkabilen araçlar için verilen pul genelde plakaya yapıştırılır.

Boyut

15x24 cm arka taraf motosiklet ve traktörler için,
11x52 cm ön ve arka taraf otomobiller, 21x32 cm arka taraf bazı arazi taşıtları, kamyon, kamyonet, otobüs ve panelvanlar için. Ek olarak ithal araçlar için normal plakanın uymaması halinde plaka boyutu 15×30 cm'dir.

Kodlama

Plaka kodları, 27 Eylül 1962 tarihinde yayımlanan³ yönetmelikle ortaya çıkmıştır.⁴ Plakaların iki rakamlı ilk grubu il isimlerinin alfabetik sıraya göre dizilmesiyle aldığı sıra numarasıdır.⁵ Yönetmelik 24 Ekim 1962 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir.⁶ Bu listede olmayıp yeniden il olacak yerlere alfabetik sıraya bakılmaksızın sırayla 67'den sonraki sayılar verilmiştir.⁷

01'den 67'ye kadar olan plaka kodlarında⁸ iller alfabetik olarak sıralanmıştır.⁹ 1962 itibarıyla Zonguldak ili alfabetik olarak son ildir.¹⁰ 68'den 81'e kadar olan plaka kodları sonradan il statüsü verilen yerlere verilmiştir.¹¹ 68 Aksaray, 69 Bayburt gibi.

Örn.: : 33 Mersin (Plaka kodları verildiği sırada (1962) ilin adı İçel'di.¹² Daha sonra 2002'de ilin adı "Mersin" olarak değiştirilmiştir.¹³)

34 İstanbul

35 İzmir

36 Kars

46 Kahramanmaraş (Plaka kodları verildiği sırada (1962) ilin adı Maraş'tı.¹⁴ Daha sonra 1973'te ilin adı "Kahramanmaraş" olarak değiştirilmiştir.¹⁵)

47 Mardin

48 Muğla

49 Muş

63 Urfa (Plaka kodları verildiği sırada (1962) ilin adı Urfa'ydı.¹⁶ Daha sonra 1984'te ilin adı "Şanlıurfa" olarak değiştirilmiştir.¹⁷)

64 Uşak

65 Van

66 Yozgat

Harf ve rakam grupları şöyledir:

"99 X 9999", "99 X 99999"
"99 XX 999", "99 XX 9999"
"99 XXX 99" veya "99 XXX 999"

Plaka türleri

Tür	Kullanım alanı	Açıklama
Özel araçlar		İl merkezi dışında tescil edilen araçların plaka harfleri, aracın bağlı bulunduğu vergi dairesini, dolayısıyla bir bakıma ilçeyi belirtir. Örneğin Ankara'da "06 Pxx 99" Polatlı, "06 Nxx 99" Nallıhan, "06 ET XXXX" ise Etimesgut'tandır. Edirne'de "22 Kx 999" Havsa, "22 Lx 999" Uzunköprü, "22 Fx 999" Keşan'dandır. Son yıllarda her ilde ''99 AAA 999 ile 99 ZZZ 999'' arası plakalar sırayla dağıtılmaya başlanmıştır. Örneğin, Adana'da ''01 Axx 999'' formatında plakalar dağıtılmaktadır. Okul taşıtları ve personel servis taşıtlarına özel olarak verilen tahditli plakalar, örneğin İstanbul'da "34 Lxx 999", Kocaeli'de "41 P 9999" formatındadır.
İl yönetimi ve rektörler		99 A 9999 (beyaz zemin üzerine kırmızı karakterler)
Polis		99 A 99999, 99 AA 999 veya 99 AAA 999 (mavi zemine beyaz karakterler). Polis araçlarının plakalarındaki rakam grubu, ekibin bağlı bulunduğu Büro veya Şube'yi gösterir. A harfi asayiş kelimesini temsil etmektedir.
Jandarma		99 JAA 999 ile 99 JZZ 999 arası (mavi zemine beyaz karakterler). Doğrudan Jandarma'ya bağlı olan ekip otosu, devriye aracı, mobil karakol gibi araçlara verilen plakadır. Araçlar il jandarma komutanlığına bağlı olduğundan bağlı olunan karakol ya da komutanlık belirtilmez.
Sahil Güvenlik		99 SGH 999 (mavi zemine beyaz karakterler). 2018 yılından itibaren eski askerî plakanın yerine verilmeye başlandı.
Uluslararası kuruluş üyeleri		99 B 9999 (beyaz zemine mavi karakterler)
Diplomatik topluluklar		99 CD 999 (beyaz üzerine yeşil)
Konsolosluklar		99 CC 999 (yeşil üzerine beyaz)
Geçici		99 G 9999 (sarı üzerine siyah). En fazla 1 ay.

Geçici gümrük		99 GMR 999 (yeşil üzerine kırmızı)
Geçici konaklama izinli yabancılar		99 MA 999 ile 99 MZ 999 arası ya da 99 MA 9999 ile 99 MZ 9999 arası
Suriye vatandaşları için geçici plaka		99 SAA 999 ile 99 SZZ 999 arası
Taksiler, dolmuşlar ve şehir merkezi dışı hatlı minibüsler (İstanbul)		Sarı ve turkuaz taksiler için 34 Txx 99, sarı dolmuşlar için 34 TZx 99; Büyükçekmece, Çatalca, Silivri, Sultanbeyli, Şile ilçelerindeki hatlı minibüsler ve bordo renkli taksiler için 34 TMx 99 formatındadır.
Taksiler (diğer iller)		99 T 9999
İş makineleri		99 99 99 99999 veya 99 C9 99 99999. Resmî hizmete mahsus iş makineleri için resmî hizmete mahsus araçlarda olduğu gibi siyah zemin üzerinde beyaz harfli plaka verilir.
Numune		Harf grubu yerine istenilen bir metin yazılabilir. 99 [YAZI] 999
Cumhurbaşkanı		Cumhurbaşkanı araçta olduğu zaman "Cumhurbaşkanlığı Arması" kullanılır. Cumhurbaşkanının plaka numarası yoktur. Cumhurbaşkanlığına ait diğer araçlarda CB 999 (kırmızı üstüne altın)

TBMM Başkanvekilleri ve milletvekilleri		"TBMM simgesi" ve TBMM 999 (kırmızı üzeri altın)

TBMM Başkanı, Cumhurbaşkanı Yardımcısı, Anayasa Mahkemesi Başkanı, Kabine üyeleri, Genelkurmay Başkanı, kuvvet komutanları ve bazı bakan yardımcıları		9999 (kırmızı üzeri altın). Örneğin; 0001 (Yasama) TBMM Başkanı, 0002 (Yürütme) Cumhurbaşkanı Yardımcısı, 0003 (Yargı) Anayasa Mahkemesi Başkanı, 0004 Genelkurmay Başkanı
Valilik		99 9999 (kırmızı üzeri altın), ilk iki sayı il kodlarına göredir. Örneğin; Ankara Valisi için 06 0001 plakası vardır.
Resmî hizmete mahsus araçlar		99 AA 999: (siyah üzeri beyaz), ilk iki sayı il kodlarına göre. (Ambulans, itfaiye, belediye aracı, gümrükler muhafaza vs.)
1996 öncesi (özel araçlar)		Sol kısımda mavi şerit bulunmamaktadır.
1996 öncesi (polis)		Yeşil zemine beyaz karakterler
1962 öncesi (özel araçlar)		Siyah zemine beyaz karakterler

Bunun dışında havalimanlarında çalışan apron araçlarına o havalimanını belirten geçici veya daimi apron plakaları takılmaktadır.

Askerî araç plakaları

Türk Silahlı Kuvvetleri demirbaşına kayıtlı araçların plaka numaraları bu sistemden farklıdır ve tamamen rakamlardan oluşur. Bu plakaların ilk rakamlarına göre;

0: Genelkurmay Başkanlığı'na, örn.: 002565
1: 1. Ordu Komutanlığı'na,
2: 2. Ordu Komutanlığı'na,
3: 3. Ordu Komutanlığı'na,
4: 4. Ordu Komutanlığı'na (Ege Ordu Komutanlığı'na),
5: Deniz Kuvvetleri Komutanlığı'na, örn.:500689
6: Hava Kuvvetleri Komutanlığı'na,
7: Jandarma Genel Komutanlığı'na ait araçlara verilir.

Jandarma Genel Komutanlığı'na bağlı araçların plaka numarasındaki ikinci ve üçüncü rakamlar, bağlı bulunulan İl Komutanlığı'nı gösterir. Örneğin; plaka numarası "700" ile başlayan bir araç doğrudan Jandarma Genel Komutanlığı'na tahsis edilmişken, "706" ile başlayan bir araç ise Ankara İl Jandarma Komutanlığı'nın hizmetindedir. Örnekteki plaka numarası, Ankara İl Jandarma Komutanı'nın makam aracına aittir.

Askeri araçların plaka levhalarının üzerinde bulunan yıldızlar, araçta bir General veya Amiral bulunduğunu belirtir. Bu yıldızlar Generallerin apoletlerindeki gibidir. 1 yıldız; araçta bir Tuğgeneral veya Tuğamiral olduğuna, 4 yıldız; araçta bir Orgeneral veya Oramiral olduğuna işaret eder. Bir General veya Amiral, doğrudan bir birliğin komutanı değilse aracında flama bulunmaz. Genelkurmay Başkanı'nın aracında devlet protokol sırası olan 0004 rakamı ve plaka üzerinde dört yıldız ile aracın sol önünde Genelkurmay Başkanı flaması, sağ önünde Türk bayrağı bulunur. Kuvvet komutanlarının araçlarında da devlet protokol sırasına göre verilmiş plaka numaraları, plakaların üzerinde dörder adet yıldız ve araçların sol önlerinde komutanlık flamaları bulunur. Sahil Güvenlik Komutanlığı "tümen" düzeyinde ve Sahil Güvenlik Komutanı'nın rütbesi tümamiral olduğundan dolayı makam aracının plakası üzerinde iki yıldız bulunmaktadır.

İl kodları

Sayı	İl	Sayı	İl	Sayı	İl
01	Adana	28	Giresun	55	Samsun
02	Adıyaman	29	Gümüşhane	56	Siirt
03	Afyonkarahisar	30	Hakkâri	57	Sinop
04	Ağrı	31	Hatay	58	Sivas
05	Amasya	32	Isparta	59	Tekirdağ
06	Ankara	33	Mersin	60	Tokat
07	Antalya	34	İstanbul	61	Trabzon
08	Artvin	35	İzmir	62	Tunceli
09	Aydın	36	Kars	63	Şanlıurfa
10	Balıkesir	37	Kastamonu	64	Uşak
11	Bilecik	38	Kayseri	65	Van
12	Bingöl	39	Kırklareli	66	Yozgat
13	Bitlis	40	Kırşehir	67	Zonguldak
14	Bolu	41	Kocaeli	68	Aksaray
15	Burdur	42	Konya	69	Bayburt
16	Bursa	43	Kütahya	70	Karaman
17	Çanakkale	44	Malatya	71	Kırıkkale
18	Çankırı	45	Manisa	72	Batman
19	Çorum	46	Kahramanmaraş	73	Şırnak
20	Denizli	47	Mardin	74	Bartın
21	Diyarbakır	48	Muğla	75	Ardahan
22	Edirne	49	Muş	76	Iğdır
23	Elazığ	50	Nevşehir	77	Yalova
24	Erzincan	51	Niğde	78	Karabük
25	Erzurum	52	Ordu	79	Kilis
26	Eskişehir	53	Rize	80	Osmaniye
27	Gaziantep	54	Sakarya	81	Düzce